Ubuntu Linux မွာ ျမန္မာဖြန္႔သြင္းနည္း

ျမန္မာဖြန္႔အတြက္ ႀကိဳက္ႏွစ္သက္ရာဖြန္႔ကို Ubuntu Linux မွာ Install လုပ္နိုင္ပါတယ္။ ဒီ guide မွာ ေဇာ္ဂ်ီဖြန္႔ကို ဥပမာနမူနာထားၿပီး သြင္းမွာျဖစ္ပါတယ္။

ေဇာ္ဂ်ီဖြန္႔နဲ႔ Install script အထုတ္အပိုးကိုရယူျခင္း
အရင္ဆုံး zawgyi-keyboard.googlecode.com မွာ သြားၿပီး zawgyi-keyboard package ကို download လုပ္ပါ။



zawgyi-keyboard package ျဖစ္တဲ့ latest version : zawgyi_keyboard-0.3.3.tar.gz ကိုရယူလိုက္ပါ။ ၿပီးရင္ အဲဒီ package ကို ကိုယ့္ရဲ့ Desktop ေပၚမွာထားလိုက္ပါ။

Install Script ႏွင့္ ေဇာွဂ်ီဖြန္႔ ေဇာွဂ်ီကီးဘုတ္ သြင္းျခင္း

Terminal ကိုဖြင့္ပါ။ Terminal က Applications > Accessories > Terminal မွာပါ။



Terminal က ေအာက္ကလိုပြင့္လာမယ္။



Terminal ကိုဖြင့္ရတဲ့အေၾကာင္းရင္းက က်ေနာ္တို႔ command line နဲ႔ zawgyi keyboard ကို install လုပ္မလို႔ပါ။ command line ဆိုလို႔ ခက္ခက္ခဲခဲ command ေတြ မွတ္သားထားရမယ္လို႔ သိရမယ္လို႔ မထင္ လိုက္ပါနဲ႔။ ခုသုံးမယ့္ commands ေတြက တကယ့္ child play ေတြပါ။ copy'n'paste လုပ္ၿပီး သြားလဲရပါတယ္။
အခု က်ေနာ္တို႔ Terminal ကေန zawgyi-keyboard package ထားရွိရာ Desktop ဆိုတဲ့ ေနရာကိုသြားရေအာင္ cd လို႔ေခၚတဲ့ (change directory) command ကိုသုံးပါမယ္။ Terminal ထဲမွာ ေအာက္က command line ကို copy'n'paste လုပ္ေပးလိုက္ပါ။ command ေရွ႕က $ (dollar sign) ကို copy လုပ္စရာမလိုဘူးေနာ္။

$ cd ~/Desktop

ခုဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ စိတ္ထဲက virtual နည္းနဲ႔ Terminal ကေန Desktop ဆိုတဲ့ေနရာကိုေရာက္ပါၿပီ။ က်ေနာ္တို႔ ls ဆိုတဲ့ (list) command ကိုဆက္သုံးၿပီး Desktop ေပၚမွာေရာ ကိုယ္ထားတဲ့ zawgyi-keyboard package ရွိ မရွိကို ျပန္စမ္းစစ္ၾကည့္တဲ့သေဘာပါ။

$ ls

ls ဆိုတာက list ဆိုတဲ့ သေဘာကိုေဆာင္တဲ့အတြက္ Desktop ေပၚမွာရွိသမၽွ files, pictures စတာေတြကို list လုပ္သလိုေဖာ္ျပေပးမွာပါ။ က်ေနာ္တို႔ထားထားတဲ့ zawgyi_keyboard-0.3.3.tar.gz ရွိတယ္ဆိုပါေတာ့ ကဲ ဘာဆက္လုပ္ရမလဲ? အဲဒီ package က tar ဆိုတဲ့ program ငယ္နဲ႔ ခ်ဳံ႕ထားတဲ့အတြက္ က်ေနာ္တို႔ အဲဒါကို ျပန္ျဖည္ေပးဖို႔လိုအပ္တယ္။ ဒါမွ အထဲမွာ ဘာရွိလဲဆိုတာ သိနိုင္မွာပါ။ အထဲကဟာေတြ ဘာေတြလဲ သိမွ ဆက္ၿပီး အလုပ္လုပ္လို႔ရမွာပါ။ ေအာက္က command ကို ကိုယ့္ရဲ့ Terminal ထဲမွာ copy'n'paste လုပ္ၿပီး Enter ေခါက္ၿပီး run လိုက္ပါ။

$ tar xzf zawgyi_keyboard-0.3.3.tar.gz

ဒီ command line မွာ tar ဆိုတာက zip program လိုမ်ိဳး ဖိုင္ေတြကို achive, extract လုပ္ေပးတဲ့ Unix & Unix-Like system ေတြမွာ အသုံးမ်ားတဲ့ program ငယ္ပါ။ xzf ဆိုတာက options ေတြပါ။ options တစ္ခုခ်င္းစီရဲ့လုပ္ေဆာင္ခ်က္ကို သိခ်င္ရင္ ဒီ $ tar -h ဒါမွမဟုတ္ $ tar --help ကို Terminal ထဲရိုက္ၿပီး ၾကည့္လိုက္ပါ။ ေနာက္တမ်ိဳးက man ဆိုတဲ့ program နဲ႔လဲ သက္ဆိုင္ရာ program ေတြရဲ့ manual pages ေတြကို ၾကည့္လို႔ရပါေသးတယ္။ ဥပမာ $ man tar လို႔ Terminal ထဲမွာရိုက္ၿပီး tar program ရဲ့ manual ကို ၾကည့္နိုင္ပါေသးတယ္။ ဒီေနရာမွာ ၾကားျဖတ္ေျပာရမယ္ဆိုရင္ tar xzf zawgyi လို႔ Terminal ထဲမွာရိုက္ၿပီးခ်ိန္မွာ keyboard ေပၚက Tab key ကိုေခါက္ၾကည့္ပါ။ Bash Shell ရဲ့ autocomplete က ေနာက္ကဆက္လိုက္ပါလာတဲ့ _keyboard-0.3.3.tar.gz ကို သူ႔ဟာသူျဖည့္သြားေပးမွာပါ။ ဒီလိုဆိုရင္ command line ကို type ရတာလဲ သက္သာၿပီး အမွားလဲ နည္းနိုင္ပါတယ္။ ခဏကေျပာတဲ့ Bash Shell ဆိုတာက Bourne-again Shell ပါ။ Linux Distributions ေတြတိုင္းမွာလိုလို Default shell အေနနဲ႔ပါလာတက္ပါတယ္။ Ubuntu Linux မွာက Definitely အဲဒီ shell ကိုအသုံးျပဳပါတယ္။
ကဲ tar ball ျဖည္ၿပီးရင္ ဘာဆက္လုပ္ရမလဲ? က်ေနာ္တို႔ ls ကိုသုံးၿပီး Desktop ေပၚမွာ ဘာေတြျဖစ္ပ်က္သြားလဲ ၾကည့္ရေအာင္ Terminal ထဲမွာ ls ကို ရိုက္ထည့္ၿပီး Enter ေခါက္ၾကည့္ရေအာင္..

$ ls

ဘာေတြ႕မလဲဆိုေတာ့ zawgyi ဆိုတဲ့ folder တစ္ခုတိုးလာတဲ့အတြက္ zawgyi ဆိုတာကိုေတြ႕လိမ့္မယ္။
ဟုတ္မဟုတ္ ကိုယ့္ Desktop ကို ျပန္ၾကည့္နိုင္တယ္။ zawgyi folder ကိုေတြ႕မွာပါ။ က်ေနာ္တို႔ zawgyi folder ထဲကို Terminal ထဲကေန ေအာက္က command သုံးၿပီး ဆက္ဝင္ရေအာင္ ..

$ cd zawgyi

Terminal ကေနဘာ error မွ မျပဘူးဆိုရင္ က်ေနာ္တို႔ zawgyi folder ထဲေရာက္သြားပါၿပီး။ zawgyi folder ထဲမွာ ဘာေတြပါလဲဆိုတာ ls နဲ႔ က်ေနာ္တို႔ ထပ္ၾကည့္ပါအုံးမယ္။

$ ls

ေအာက္ကပုံကိုၾကည့္ပါ။ ခင္ဗ်ားနဲ႔ Terminal ထဲမွာလဲ ေအာက္ကပုံနဲ႔ဆင္တူေတြ႕မွာပါ။ Desktop ေပၚမွာလဲ zawgyi folder ထြက္လာတာကိုလဲေတြ႕မွာပါ။



ဒီအဆင့္ေရာက္ၿပီးဆိုရင္ေတာ့ က်ေနာ္တို႔ installation ကို စတင္လုပ္ေတာ့မွာပါ။ ဒီ package မွာ အားလုံးလြယ္ကူေစဖို႔အတြက္ ေဇာ္ဂ်ီဖြန္႔ေရာ လိုအပ္တဲ့ဖိုင္ေတြေရာ python script ေရာထည့္ထားေပးပါတယ္။ ခင္ဗ်ားက ထည့္ထားေပးတဲ့ zawgyi_keyboard.py ဆိုတဲ့ python script ကို run ၿပီး install လုပ္တာတို႔ remove လုပ္တာတို႔ font upgrade လုပ္တာတို႔ လုပ္နိုင္ပါတယ္။ အရင္ဆုံးအဲဒီ script ကို run ရေအာင္ ေအာက္က command line ကို run ေပးပါ။

$ sudo python zawgyi_keyboard.py

ဒီ command line မွာ sudo ဆိုတာ sudoer (super user) အသုံးျပဳအေနနဲ႔ run မယ္လို႔ ေျပာတာပါ။ ေနာက္ကဆက္လိုက္လာတဲ့ python ဆိုတာ Python လို႔ နာမည္ရတဲ့ Interpreter ပါ။ ဘာလို႔ Python Interpreter ကို zawgyi_keyboard.py ရဲ့အေရွ႕မွာခံၿပီး run လဲဆိုေတာ့ .py extension ပါတဲ့ zawgyi_keyboard.py ဟာ Python Programming အသုံးျပဳၿပီးေရးသားထားတဲ့ ဖိုင္ျဖစ္သလို႔ Python ဆိုတဲ့ command ကိုသုံးမွ Python Interpreter က zawgyi_keyboard.py script ကို ကြန္ျပဴတာနားလည္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပးနိုင္ေအာင္လို႔ပါ။ ကဲက်ေနာ္တို႔ install လုပ္တဲ့ အလုပ္ဆက္လုပ္ရေအာင္။ ေအာက္ကပုံကို ၾကည့္ပါ။ ပုံထဲကအတိုင္း zawgyi_keyboard.py script က စတင္ run ေနပါၿပီး။ ကိုယ့္ Terminal ထဲမွာလဲ ၾကည့္ပါ။ ဘာစာသားေတြေဖာ္ျပေနၿပီး ဘာ information ေတြ ခင္ဗ်ားကို ေပးေနသလဲဆိုတာ ေလ့လာပါ။



အဲဒီထဲမွာ install, remove, help, exit .. စတာေတြကိုေတြ႕ရမွာပါ။ က်ေနာ္တို႔က install လုပ္ခ်င္တဲ့အတြက္ Install လုပ္ဖို႔ရရာ small letter i ကို ႏွိပ္ေပးရမွာျဖစ္ပါတယ္။ s ကို ႏွိပ္ပါက show font ဆိုတဲ့ function ကို ေခၚတဲ့အတြက္ လက္ရွိစက္ထဲကို install လုပ္လိုက္တဲ့ဖြန္႔နဲ႔ Web မွာေနာက္ဆုံးထြက္ရွိေနတဲ့ font ကိုယွဥ္ျပ ေပးမွာပါ။ ဒါေပမယ့္ ကိုယ့္စက္မွာ အင္တာနက္ခ်ိတ္ဆက္ထားမွ အဲဒီ function ကအလုပ္လုပ္မွာပါ။ က်ေနာွတို႔ Install လုပ္ရေအာင္ i ကို keyboard ကေနရိုက္ၿပီး Enter ေခါက္လိုက္ပါ။ အဲဒါဆိုရင္ Python script က ေဇာွဂ်ီဖြန္႔နဲ႔ ေဇာွဂ်ီကီးဘုတ္ကို သက္ဆိုင္ရာေနရာဆီကို copy လုပ္ေပးျခင္းအားျဖင့္ Install လုပ္ေပးမွာပါ။



ခုဆိုရင္ ခင္ဗ်ားစက္ထဲမွာ ေဇာ္ဂ်ီဖြန္႔နဲ႔ ေဇာ္ဂ်ီကီးဘုတ္ေရာက္ေနပါၿပီး။ ေဇာ္ဂ်ီနဲ႔ေရးထားတဲ့ အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာတို႔ ၾကည့္နိုင္ပါၿပီး။ က်န္တဲ့ options ေတြကိုလဲ လိုအပ္ရင္လိုအပ္သလို ခ်က္ခ်င္းကို run နိုင္ပါတယ္။ ဒါမွဟုတ္ ဒီ running script ကို exit လုပ္ၿပီးမွ ျပန္ run လိုကလဲ ျပန္ run ၿပီး install, remove, upgrade စတာေတြကို ဆက္လုပ္ေပးလို႔ရပါတယ္။ ေအာက္ကပုံေလ့လာျခင္းအားျဖင့္လဲ သိနိုင္ပါတယ္။



က်ေနာွတို႔ ဖြန္႔နဲ႔ကီးဘုတ္ကိုသြင္းေပးၿပီးတဲ့ေနာက္မွာ စာရိုက္ဖို႔အတြက္ US ကီးဘုတ္ကေန MMR ကီးဘုတ္ေျပာင္းဖို႔အတြက္ Keyboard Indicator ကို အသုံးျပဳဖို႔လိုအပ္ပါမယ္။ အဲဒီ Keyboard Indicator ကို ျမင္သာေအာင္ Panel ေပါွမွာ အရင္တင္ရေအာင္ Panel ေပါွမွာ mouse pointer ေထာက္ၿပီးေတာ့ Right Click ႏွိပ္လိုက္ပါ။





အေပါွကပုံမွာေပါွလာတဲ့ ႆPop-Up Menu ထဲက Add to Panel… ဆိုတာကို Left Click ႏွိပ္ေပးလိုက္ပါက ေအာက္က ပုံအတိုင္း ထပ္ေပါွလာမယ္။



အဲဒီအထဲက scroll bar ကိုဆြဲခ်ၿပီး ေအာက္ကပုံမွာျမင္ရတဲ့ Keyboard Indicator ဆိုတဲ့ဟာကို ေတြ႕ေအာင္ရပါမယ္။



ပုံထဲကလို Keyboard Indicator ကို select လုပ္ၿပီးရင္ေတာ့ ေအာက္နားေလးမွာရွိေနတဲ့ Add ဆိုတဲ့ button ကိုႏွိပ္ေပးလိုက္ပါ။ အဲဒီခါမွာ ကိုယ့္ရဲ့ Panel ထဲမွာ USA ဆိုၿပီး လက္ရွိကီးဘုတ္တေကႆငတကိုေဖာွျပ ေပးေနပါၿပီ။



ဒီအဆင့္ေရာက္ရင္ က်ေနာွတို႔ Myanmar Keyboard option ကိုလဲ Keyboard Indicator Program မွာထည့္မွာမို႔ Panel ေပါွမွာ ေပါွေနတဲ့ USA ဆိုတဲ့ စာလုံးေပါွမွာ Right Click ႏွိပ္ေပးလိုက္ပါ။ ေအာက္က ပုံအတိုင္းျမင္လာပါမယ္။



ပုံထဲမွာျမင္တဲ့ Pop-Up Menu ကေနပဲ Keyboard Preferences ကိုဆက္ၿပီး Left Click ႏွိပ္ေပးလိုက္ပါက ေအာက္ပုံအတိုင္း Keyboard Preferences Windows ငယ္ေလးေပါွလာပါမယ္။



အေပါွမွာျမင္ရတဲ့ ပုံထဲက Layouts Tab ကို သြားလိုက္ရင္ ေအာက္ကပုံအတိုင္း Layouts Tab Window ဆီကိုေရာက္သြားမယ္။



ပုံထဲမွာ Keyboard Layout အသစ္ကိုထည့္ဖို႔အတြက္ Add.. ဆိုတဲ့ button ကိုေတြ႕လိမ့္မယ္။



Add.. button ကိုႏွိပ္လိုက္ပါက ေအာက္ကပုံအတိုင္း Choose a Layout ဆိုတဲ့ Window အသစ္တခုထပ္ေပါွလာပါမယ္။



ပုံထဲမွာ Afghanistan ဆိုတဲ့ button မွာ down arrow ျမႇားေလးပါ။ က်ေနာွတို႔က Myanmar Keyboard Layout ကိုသုံးခ်င္တာဆိုေတာ့ Myanmar ဆိုတာကို down arrow ကိုႏွိပ္ၿပီး scroll down လုပ္ရင္း ရွာပါမယ္။ Myanmar ကိုေတြ႕ရင္ Left Click ႏွိပ္ၿပီး ေရြးခ်ယ္ေပးလိုက္ပါ။ ေအာက္ကပုံအတိုင္းျမင္ရပါမယ္။



အေပါွကပုံမွာျမင္ရတဲ့အတိုင္း Add button ေလးကိုႏွိပ္ေပးလိုက္တဲ့အခါ Keyboard Preferences Layouts Tab မွာ USA ၿပီးေတာ့ Myanmar ဆိုတာေပါွလာမွာပါ။



ဒါဆိုရင္ က်ေနာွတို႔စက္မွာ USA ေရာ Myanmar ကီးဘုတ္ေရာ အသုံးျပဳလို႔ရေနပါၿပီ။ ေနာက္တစ္ခုထပ္လုပ္ေပးဖို႔လိုေသးတာက အဲဒီ ကီးဘုတ္ႏွစ္ခုအတြက္ ဘာ keys အသုံးျပဳၿပီး ကီးဘုတ္ေျပာင္းမလဲ ဒါမွမဟုတ္ keyboard layout ကို ႏွစ္ခုအၾကား switch လုပ္ဖို႔ ဘာ shortcut keys အသုံးျပဳမလဲဆိုတဲ့ Layout Options setting ေလးထားေပးဖိုပါ။ အဲလိုထားေပးလိုက္ျခင္းအားျဖင့္ shortcut keys ေလးကိုႏွိပ္ေပး႐ုံနဲ႔ ဘီးဘုတ္ေျပာင္းလဲသြားေစပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ အေပါွကပုံမွာျမင္ရတဲ့ Layout Options button ေလးကိုဆက္ႏွိပ္ေပးၿပီး Keyboard Layout Options ဆီကိုသြားရေအာင္။ ေအာက္ကအတိုင္း Keyboard Layout Options Window ငယ္ထပ္ေပါွလာပါမယ္။ အဲဒီအထဲမွာ ကိုယ္ႏွစ္သက္ရာ option ကိုေရြးခ်ယ္နိုင္ပါတယ္။



Key(s) to change layout ထဲမွာ ကိုယ္ႀကိဳက္တဲ့ keys အတြဲကိုေရြးခ်ယ္ေပးၿပီးရင္ေတာ့ ဖြင့္ထားတဲ့ Keyboard Layout Windows ေတြကို ပိတ္နိုင္ပါၿပီ။ အရင္က ေဇာွဂ်ီဖြန္႔နဲ႔ေရးထားတဲ့ အင္တာနက္စာမ်က္ႏွာေတြ ဖိုင္ေတြကို ေဇာွဂ်ီဖြန္႔နဲ႔ အမွန္အတိုင္းျမင္ရတဲ့အဆင့္ကေန ခု ေဇာ္ဂ်ီကီးဘုတ္နဲ႔လဲ စာရိုက္နိုင္ပါၿပီး။ ေအာက္က ပုံကိုၾကည့္ပါ။ ေဇာ္ဂ်ီကီးဘုတ္က မွန္မွန္ကန္ကန္ေပၚျခင္းရွိ မရွိ gedit ဆိုတဲ့ Text editor နဲ႔ စမ္းရိုက္ၾကည့္တာပါ။



ဒါဆိုရင္ က်ေနာွတို႔ရဲ့ Ubuntu Linux မွာ ေဇာွဂ်ီဖြန္႔ကိုျမင္ရၿပီး ေဇာွဂ်ီကီးဘုတ္နဲ႔ရိုက္နိုင္ပါၿပီ။

အေပါွက နမူနာနည္းနာအတိုင္း myanmar3 unicode ဖြန္႔ကိုလဲ သြင္းနိုင္ပါတယ္။ myanmar3 unicode font နဲ႔ package ကိုေတာ့ mm3-keyboard package လို႔ေခါွၿပီး ခု lastest version က mm3-keyboard-0.1.1.tar.gz ပါ။ အဲဒီ package ကို zawgyi-keyboard.googlecode.com မွာ ရယူ download နိုင္ပါတယ္။ အဲဒီ zawgyi-keyboard project မွာရွိတဲ့ keyboard packages ေတြကေတာ့ free of charge ပါပဲ။ အလကားေပးပါတယ္။ ကိုေစတန္နဲ႔က်ေနာွတို႔က ကိုယ့္အတြက္ကိုယ္လုပ္ရင္း သူမ်ားကိုလဲ ေဝငွေပးတဲ့သေဘာပါပဲ။ အားလုံးလြတ္လြတ္လပ္လပ္ယူသုံးနိုင္ပါတယ္။

download PDF

Ref:မူရင္းလင့္